W 2022 r. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych będzie wartą do rozważenia formą opodatkowania, szczególnie przy niskich kosztach prowadzenia działalności gospodarczej. Stanowi on uproszczoną formę opodatkowania podatkiem dochodowym, w której podstawą opodatkowania jest przychód, bez uwzględniania kosztów. Dla celów wyliczenia podatku należy prowadzić ewidencję przychodów, w której ujmuje się każdą sprzedaż związaną z działalnością gospodarczą.
Podatnicy mogą wybrać opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli w poprzednim roku podatkowym uzyskali:
- przychody z działalności gospodarczej prowadzonej wyłącznie samodzielnie w wysokości nieprzekraczającej 2 mln euro,
- przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 2 mln euro.
Przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego. Średni kurs euro na 1 października 2021 r. wyniósł 4,5941. Zatem limit przychodów, decydujący o korzystaniu z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w 2022 r., wynosi: 2 000 000 euro × 4,5941 = 9 188 200 zł.
W 2022 r. prawo do kwartalnego rozliczenia ryczałtu będzie przysługiwało podatnikom, których przychody nie przekroczą w 2021 r. równowartości kwoty 200 tys. euro (918 820 zł).
Podatnicy rozpoczynający prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej mogą opłacać ryczałt ewidencjonowany bez względu na wysokość przychodów oraz skorzystać z rozliczenia kwartalnego.
Z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, nie może skorzystać podatnik:
- opłacający podatek w formie karty podatkowej,
- korzystający z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego,
- osiągający w całości lub w części przychody z tytułu prowadzenia aptek, działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych, działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, wytwarzający wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym (z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii).
Z ryczałtu ewidencjonowanego nie skorzystają także podatnicy, którzy podejmują wykonywanie działalności w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej:
- samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem,
- w formie spółki z małżonkiem na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,
- samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka
– jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach.
Oświadczenie o wyborze ryczałtu należy złożyć:
- najpóźniej do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik uzyskał pierwszy przychód w danym roku podatkowym, albo
- do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód miał miejsce w grudniu.
Przedsiębiorcy opodatkowani tą formą zapłacą 9% składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Podstawę wymiaru składki zdrowotnej podatników opodatkowanych ryczałtem stanowi:
1) 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszane przez Prezesa GUS, jeżeli roczne przychody przedsiębiorcy nie przekroczą kwoty 60 000 zł (składka wyniesie ok. 300 zł miesięcznie),
2) 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli roczne przychody przedsiębiorcy przekroczą 60 000 zł, ale nie przekroczą 300 000 zł (składka wyniesie ok. 500 zł miesięcznie),
3) 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli roczne przychody przedsiębiorcy przekroczą 300 000 zł (składka wyniesie ok. 900 zł miesięcznie).
Składka zdrowotna będzie naliczana począwszy od pierwszego progu i wzrasta wraz z przekroczeniem kolejnych progów. Przedsiębiorcy będą mieli możliwość opłacania stałej miesięcznej składki na podstawie danych finansowych z roku poprzedniego. W przypadku kilku rodzajów działalności opodatkowanych ryczałtowo do ustalenia limitów będą sumowane przychody. Ubezpieczony, w terminie miesiąca od upływu terminu do złożenia zeznania, będzie obowiązany wpłacić kwotę stanowiącą różnicę między roczną składką na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od rocznej podstawy, a sumą wpłaconych za poszczególne miesiące składek.
Stawki ryczałtu od przychodów zależą od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej i obecnie wynoszą: 2%, 3%, 5,5%, 8,5% (działalność usługowa, w tym pośrednictwo),10%, 12,5%, 15%, 17% (wolne zawody).
Polski Ład przewiduje obniżenie stawek ryczałtu dla niektórych branż. Z niższej stawki ryczałtu ewidencjonowanego skorzystają:
- lekarze, dentyści, stomatolodzy, pielęgniarki i położne – w ich przypadku stawka ryczałtu wyniesie 14%,
- informatycy, programiści oraz pozostałe zawody z branży IT – w ich przypadku stawka wyniesie 12%,
- usługi inżynieryjne i architektoniczne – w ich przypadku stawka wyniesie 14%.
Niestety podatnicy mogą mieć trudności z przyporządkowaniem danego rodzaju działalności gospodarczej do odpowiedniego PKWiU i zastosowaniem właściwej stawki. Może to oznaczać ryzyko sporu z organem podatkowym. Czego konsekwencją może być obowiązek dopłaty podatku według wyższej stawki oraz odsetki. Warto zatem uzyskać interpretację indywidualną w tym zakresie.
W celu zobrazowania różnic w opodatkowaniu, poniżej prezentujemy wpływ stawki ryczałtu i formy opodatkowania na dochód netto w 2022 r. Przy obliczeniu podstawy opodatkowania zostały uwzględnione składki społeczne w podstawowej wysokości bez ubezpieczenia chorobowego (w 2022 r. 1124,23 zł miesięcznie). Wszystkie poniższe wyliczenia są przykładowe i nie uwzględniają kosztów podatkowych.
Dochód netto
| Dochód roczny | Ryczałt 8,5% | Ryczałt 12% | Ryczałt 15% | Ryczałt 17% | Skala podatkowa | Podatek liniowy |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 60 000 zł | 38 884 zł | 37 256 zł | 35 861 zł | 34 930 zł | 39 517 zł | 34 421 zł |
| 96 000 zł | 69 388 zł | 66 500 zł | 64 025 zł | 62 374 zł | 68 004 zł | 62 789 zł |
| 144 000 zł | 113 308 zł | 108 740 zł | 104 825 zł | 102 214 zł | 100 100 zł | 99 317 zł |
| 300 000 zł | 256 048 zł | 246 020 zł | 237 425 zł | 231 694 zł | 192 140 zł | 218 033 zł |
| 500 000 zł | 434 152 zł | 417 124 zł | 402 529 zł | 392 798 zł | 310 140 zł | 370 233 zł |
| 1 200 000 zł | 1 074 652 zł | 1 033 124 zł | 997 529 zł | 973 798 zł | 715 680 zł | 895 473 zł |
Podsumowanie zalet i wad opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych przedstawia poniższa tabela.
Ryczałt
| Zalety | Wady |
|---|---|
| Niższe stawki podatkowe 2% – 17% (zależne od rodzaju działalności) | Brak kwoty wolnej |
| Składka zdrowotna ok. 300 zł (roczne przychody ≤ 60 tys. zł), ok. 500 zł (> 60 tys. zł i ≤ 300 tys. zł), ok. 900 zł (> 300 tys. zł) | Brak kosztów podatkowych |
| Brak daniny solidarnościowej | Brak ulgi dla klasy średniej |
| Limit 2 mln EUR | Brak ulgi na dzieci |
| Uproszczona forma opodatkowania | Brak możliwości rozliczenia z małżonkiem |
Należy także pamiętać, że prawo do ryczałtu tracą osoby, które świadczą usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadające czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy, w roku podatkowym oraz roku poprzedzającym rok podatkowy. Natomiast nie dotyczy to osób uzyskujących przychody z działalności wykonywanej osobiście, np. z umowy zlecenie, które mogą od przyszłego roku założyć działalność gospodarczą i skorzystać z opodatkowania ryczałtem.
Uwzględniając zalety opodatkowania ryczałtem, w szczególności niską stawkę podatku i wysokość składki zdrowotnej, warte do rozważenia może być „połączenie” umowy o pracę i JDG na ryczałcie. Podatnik może od 2022 r. rozliczać się ryczałtem w sytuacji, gdy będzie wykonywał na rzecz firmy inne usługi, nieodpowiadające czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy. Należy jednak pamiętać, że w razie ewentualnej kontroli organ podatkowy zweryfikuje zakres faktycznie wykonywanych czynności. Jeśli uzna je za odpowiadające świadczeniom na etacie, podatnik będzie zobowiązany dopłacić podatek wraz z odsetkami.
Podatnicy nie powinni także zapominać, że pomimo braku możliwości odliczenia kosztów, są obowiązani posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów, prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Dokumentowanie poniesionych kosztów może okazać się przydatne także w przypadku ewentualnego sporu z urzędem skarbowym, w zakresie prawa uznania prowadzonej przez nich działalności jako działalności gospodarczej.
Za działalność gospodarczą nie uznaje się bowiem czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
– odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności,
– są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez zlecającego te czynności,
– wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
Warte do rozważenia może być także „połączenie” np. sp. z o.o. i JDG na ryczałcie. Należy jednak pamiętać, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodu kosztów poniesionych przez podatnika będącego spółką w związku ze świadczeniem wykonanym przez podmiot powiązany z tą spółką lub ze wspólnikiem (akcjonariuszem) tej spółki, jeżeli poniesienie tego kosztu stanowi ukrytą dywidendę. Koszty stanowią ukrytą dywidendę, jeżeli:
1) wysokość tych kosztów lub termin ich poniesienia w jakikolwiek sposób są uzależnione od osiągnięcia zysku przez podatnika lub wysokości tego zysku lub
2) racjonalnie działający podatnik nie poniósłby takich kosztów lub mógłby ponieść niższe koszty w przypadku wykonania porównywalnego świadczenia przez podmiot niepowiązany z podatnikiem,
3) koszty te obejmują wynagrodzenie za prawo do korzystania z aktywów, które stanowiły własność lub współwłasność wspólnika (akcjonariusza) lub podmiotu powiązanego ze wspólnikiem (akcjonariuszem) przed utworzeniem podatnika.
Punktu 2 i 3 nie stosuje się w przypadku, gdy suma poniesionych w roku podatkowym przez podatnika kosztów stanowiących ukrytą dywidendę, jest niższa niż kwota zysku brutto w rozumieniu przepisów o rachunkowości, uzyskanego w roku obrotowym, w którym koszty te zostały uwzględnione w wyniku finansowym podatnika.
Przy wyborze optymalnej formy opodatkowania każdy przedsiębiorca powinien dokonać obliczeń indywidualnie dla swojego przypadku, we współpracy z profesjonalistą.
Kalkulator_Polski_Ład – zaktualizowany na dzień 26.11.2021 r.
23-11-2021 Tekst ustawy opublikowany w Dzienniku Ustaw (Dz.U. 2021, poz. 2105).
